De vernieuwde Binnenstad-Oost is klaar: hoe Helmond een wijk in 25 jaar tijd een totaal nieuw gezicht gaf

Ruim dertig jaar geleden was duidelijk dat de verpauperde binnenstad volledig op de schop moest. Ooit was het een landelijk geprezen voorbeeld van hoe sociale woningbouw mooi en comfortabel kon zijn. Met ruime woningen, grote tuinen en onder architectuur (als ‘tuindorp’) gebouwd.

Van die voorbeeldfunctie was in de jaren 80 en 90 weinig over. Verloedering en sociaal-maatschappelijke problemen bezorgden de binnenstad een bar slechte reputatie. De wijk gleed steeds verder af. Er waren straten waar je als ‘buitenstaander’ liever niet doorheen fietste.

Hier kon alleen een grondige facelift nog redding brengen. „Een straatje of buurtje opknappen, daar kwam je er niet mee. Dat was wel duidelijk”, zegt Patrick van Lierop (51).

Van Lierop is namens woningbouwcorporatie Woonpartners al vanaf 2002 betrokken bij de gedaanteverwisseling van de wijk. Hij heeft dus het grootste deel van de megaklus van dichtbij meegemaakt. Weverspoort (tussen de Heistraat, Advocaat Botsstraat, Van Liemptstraat en Wolfstraat) was ‘zijn’ project.

In de oude binnenstad stonden vrijwel alleen sociale huurwoningen, vertelt hij. Te eenzijdig, dus niet bevorderlijk voor de leefbaarheid.

Dat moest anders. De gemeente, de twee corporaties Woonpartners en Volksbelang en ontwikkelaars gingen aan de slag. Er werd gekozen voor een mix van 1200 nieuwe koop- en huurwoningen. Wat betreft die huurwoningen: niet alleen sociale huur, maar ook middenhuur.

En dan allerlei soorten huizen: ‘gewone’ huizen, appartementen, seniorenwoningen en studio’s. Van Lierop: „Dat is de kracht van dit plan: voor verschillende doelgroepen bouwen en daardoor de leefbaarheid bevorderen.”

Op die manier moest het slechte imago van de wijk worden opgekrikt. Bij die nieuwe start waren oude, historische namen zoals Dierenbuurt en Sassenbuurt niet meer welkom. De Dierenbuurt heet nu Vossenberg, de Sassenbuurt Zonnekwartier en de buurt ten zuiden van de Heistraat Weverspoort.

Ook diverse straatnamen verdwenen. Het Sassenplein? Weg, net als de Sassenstraat. De Coovelsstraat, de De Raadstraat en de Verhoysenstraat? Die staan niet meer op de kaart.

Hier en daar werden oude woningen opgeknapt. Van Lierop: „Dat is heel mooi gedaan. Soms moet je goed kijken om te zien dat het geen nieuwbouw is.”

Veruit de meeste woningen werden gesloopt. „Dat was nogal wat hoor”, zegt Van Lierop. „Het is natuurlijk kapitaalvernietiging. Maar ja, renoveren was destijds vaak duurder dan nieuwbouw. En dan zat je als bewoner na een renovatie nog steeds in een oud huis.”

Destijds waren vrijwel alle woningen in het bezit van Woonpartners (Vossenberg en Weverspoort) en Volksbelang (Zonnekwartier). Tegenwoordig is het woningbezit veel meer versnipperd.

„Misschien dat andere steden best op een vergelijkbare manier een oude wijk zouden willen aanpakken. Maar dat kan om die reden niet meer. Daar komt nog bij dat nieuwbouw tegenwoordig veel duurder is dan renoveren.”

Door het grootste deel van de wijk te slopen, verdween er meer dan alleen stapels stenen. Van Lierop: „De impact was enorm. Zo veel mensen die hun huis uit moesten. De hele sociale structuur verdween. Daarom is het heel goed dat de gemeente ervoor zorgde dat wijkhuis De Fonkel en school De Vuurvogel er al stonden vóór de meeste huizen klaar waren. Zo had de wijk meteen een nieuw hart.”

Het Weverspark, midden in het deel Weverspoort, is volgens Van Lierop ook goud waard. „Aan de rand van waar het park zou komen, werden huur- en koophuizen gebouwd. Die huurwoningen liepen goed, maar het viel niet mee om de koopwoningen aan de man te brengen. Het park was er nog niet, potentieel geïnteresseerden wisten niet wat ze konden verwachten. Daarom is toen het park al aangelegd vóór de huizen klaar waren. Dat was een goede zet.”

Net als ruim honderd jaar geleden is er veel aandacht besteed aan de architectuur van de nieuwe huizen. Er zijn veel verschillende stijlen en geen doorsneehuisjes. Opvallend zijn de accenten uit de Amsterdamse School, zeker ook in Weverspoort.

Van Lierop is daar trots op. Hij vertelt over een animatie van plan Weverspoort (zie hieronder) waardoor mensen konden zien hoe de buurt eruit moest gaan zien. „Als je dat filmpje nu bekijkt, zie je dat het vrijwel helemaal zo geworden is. Er is zelfs bijna geen detail afgevlakt of wegbezuinigd, ook al werd het bouwen steeds duurder.”

Denk niet dat deze bouw niet toekomstbestendig is, aldus Van Lierop. „Deze huizen staan er over honderd jaar nog. Daar durf ik mijn hand voor in het vuur te steken.”

Het is een illusie om te denken dat er nu geen overlast meer is in de wijk. Van Lierop: „Een heel team van mensen is bezig met de leefbaarheid: de buurtbeheerder van Woonpartners, de bewoners, de Ondernemersvereniging Heistraat. Weet je, overlast is er in alle wijken. Daarin is de binnenstad geen uitzondering.”

Toen enkele weken terug het laatste nieuwe gebouw van het plan Weverspoort werd opgeleverd, en daarmee de hele renovatie was afgerond, deed hem dat wel wat. „Het is toch een beetje mijn kindje.”

Om werk zit Van Lierop niet verlegen. Helmond gaat de komende jaren weer heel veel bouwen en daarin is ook voor zijn Woonpartners natuurlijk een rol weggelegd. „Het EHAD-terrein, Marktkwartier, Baroniehof, Piet Blomplein, ik heb genoeg te doen”, somt hij op.

Dan gaat het steeds om onderdelen van die plannen. Zo’n mooi totaalplan als Weverspoort zit er niet tussen. „Dat is het mooie van Weverspoort. Ik kan bij wijze van spreken tegen mijn kinderen zeggen: ‘Dit heeft papa gebouwd’.”

(Bron: Eindhovens Dagblad, 12-08-2025)